Καμπανάς

Περιγραφή

Η καμπάνα είναι ένα μουσικό όργανο το οποίο με την κρούση ενός σείστρου, παράγει μία μόνο νότα. Η καμπάνα ήταν ένα μέσο επικοινωνίας και είχε χρήση κυρίως ναυτική ή θρησκευτική. Στον τόπο μας η καμπάνα εισήχθη από την Δύση και αντικατέστησε το σιδερένιο σήμαντρο στις εκκλησίες την οποία κατασκεύαζε ο καμπανάς.

Για την κατασκευή μίας καμπάνας απαιτείται χύτευση μετάλλων. Λιώσιμο του κράματος των μετάλλων και χύτευση του μέσα σε ειδικά κατασκευασμένο καλούπι.

Το καλούπι αποτελούνταν από δύο μέρη, το εσωτερικό, δηλαδή το αρσενικό και το εξωτερικό, δηλαδή το θηλυκό. Κατασκευαζόταν από χώμα και χρειαζόταν δεκαπέντε μέρες για να στεγνώσει Το αρσενικό καλούπι έδινε το εσωτερικό σχήμα της καμπάνας. Στο θηλυκό καλούπι, το οποίο έδινε το εξωτερικό σχήμα, ο καμπανάς σχημάτιζε τον διάκοσμο της καμπάνας που διέφερε αναλόγως των απαιτήσεων του πελάτη. Το τελευταίο στάδιο για τη δημιουργία του καλουπιού της καμπάνας είναι το ψήσιμό του σε χαμηλή φωτιά για τρεις ολόκληρες μέρες.

Αφού ολοκληρωνόταν η δημιουργία του καλουπιού, ο καμπανάς έλιωνε το κράμα μετάλλων και το χύτευε μέσα στο καλούπι. Τα βασικά στοιχεία του κράματος μίας καμπάνας είναι ο χαλκός και ο κασσίτερος. Το μέταλλο χρειαζόταν μία μέρα προκειμένου να κρυώσει. Στη συνέχεια και αφού η καμπάνα αφαιρούνταν από το καλούπι, τροχιζόταν και γυαλιζόταν. Τέλος γινόταν ο έλεγχος της φωνής της καμπάνας. Εάν μία καμπάνα δεν είχε τον σωστό ήχο, καθαρό, δυνατό και τη σωστή νότα, τότε η καμπάνα καταστρεφόταν και ξαναφτιαχνόταν.

Στην Ελλάδα έχουν απομείνει τρία χυτήρια. Το χυτήριο το οποίο διασώζεται στα Χανιά, λειτουργεί περίπου από το 1950.